Merkeziyetsiz Finans (DeFi), son yıllarda akıllı kontrat platformlarında ilgi gören, küresel ve erişilebilir bir likidite protokolü olarak önümüze çıkmaktadır. Otomatik piyasa yapıcı (AMM) teknolojisi ile çalışan Uniswap, Kyber ve Balancer gibi merkeziyetsiz borsalar üzerinde herkes fon sağlayabilir ve takas ücretlerinden getiri elde edebilir. Peki AMM teknolojisinin sırrı nedir? Bu yöntem ile her zaman kazanç sağlamak mümkün müdür? Bu noktada karşımıza “Kalıcı Olmayan Kayıp” (Impermanent Loss) çıkıyor. Bu durum kripto paralarınızı (token) havuza yatırdığınız ilk zamana kıyasla ilerleyen zamanda görülebilen farka denmektedir. Bu blog yazısında AMM teknolojisini ve “Kalıcı Olmayan Kayıp” kavramını sizlere basit bir şekilde açıklayacağız.
Basit bir dille anlatmak gerekirse kalıcı olmayan kayıp (impermanent loss), kripto varlıklarınızı dijital cüzdanınızda tutmanız ile likidite sağlayıcısı olarak merkeziyetsiz borsalara vermeniz arasında ortaya çıkan değer farkıdır. Likidite sağladınız borsa üzerinde kripto paraların arasındaki fiyat farkının büyüklüğü kalıcı olmayan kaybınızın büyüklüğünü etkiler. “Kalıcı Olmayan Kayıp” yatırım verimliliğini etkileyen bir risk olup birçok kullanıcı için likidite ekleme kararı sırasında caydırıcı bir unsur olabilmektedir.
Bu kavramı anlarken dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta geçici kaybın, tekil varlığın yaşadığı fiyat değişiminden bağımsız olduğudur. Geçici kayıpta dikkate alınan nokta fonların yatırıldığı zamana kıyasla güncel fiyatları arasında oluşan oransal farktır.
Tercih ettiğiniz merkeziyetsiz borsaya likidite olarak sağladığınız kripto paraların (nispi/göreceli) fiyatları, likidite sağladığınız anda olan orijinal fiyat dengesine döndüğü sürece, kayıp ortadan kalkar ve borsanın kullanıcılarından aldığı işlem ücretlerinin bir kısmı size gelir olarak döner. Fakat havuza likidite sağladığınız varlıkları çekmek istediğiniz anda fiyat dengesi düzelmemiş olursa bu kayıp kalıcı olabilir.
Kalıcı olmayan kaybın nasıl oluştuğunu anlamak için, öncelikle Uniswap gibi merkeziyetsiz borsalar üzerinde Otomatik Piyasa Yapıcı (AMM) fiyatlandırmasının nasıl çalıştığını ve kullanıcıların buradaki rolünü anlamamız gerekir.
En basit haliyle, AMM’ler merkezi borsalar veya dış pazarlardan bağımsızdır. Kripto varlık fiyatları dış pazarlarda arz-talep dengesine göre değişirken AMM’ler fiyatlarını otomatik olarak ayarlamaz. Bu durum kullanıcıya, AMM tarafından sunulan fiyatlar dış pazarlarla eşleşene kadar yüksek fiyatlı olan varlığı satma veya düşük fiyatlı varlığı satın alma finansal fırsatını yaratır. Bu fırsattan yararlanan kullanıcıların elde ettiği kar, likidite sağlayıcılarının ceplerinden çıkarılır ve bu da kalıcı olmayan kayba neden olur.
Bir AMM düşünelim, 50/50 oranında ayarlanmış ETH ve DAI varlıkları olsun. Aşağıda gördüğünüz gibi, ETH fiyatındaki bir değişiklik, fırsat bekleyen kullanıcılara (örn. arbitraj fırsatı arayan kullanıcılar) likidite sağlayıcıları pahasına kar elde etme fırsatı sunar.
Bir likidite havuzuna katılmadan önce havuzdaki fiyat değişikliğinin büyüklüğüne dikkat etmenizi öneririz. Havuzdaki varlıklar ne kadar oynaksa kalıcı olmayan kayba uğrama riskiniz o kadar yüksek diyebiliriz. Bu noktada ufak tutarlar yatırarak yaklaşık kazancınız hakkında fikir sahibi olabilirsiniz.
Güvenli bir tercih olarak dar fiyat aralığında kalan varlıkların olduğu havuzlara katılabilirsiniz. Örneğin stabil kripto para türleri daha dar bir fiyat aralığında seyredeceği için daha az geçici kayıp riski oluşacaktır (örn. TRYB- w.TRYB veya USDC-USDT havuzları gibi).
Bir diğer önerimiz ise test edilmiş ve güvenilir AMM’leri tercih etmeniz olacaktır. Yazılım açıkları fonlarınızın sonsuza kadar kaybolmasına sebep olabilir. Endüstrinin yaşanabilecek bu kayıpları azaltmak için yeni mekanizmalar keşfetmesi son derece önemli olup kalıcı olmayan zararı ortadan kaldırmak, Uniswap gibi likidite protokollerinin önünü açacaktır.
Bizi asıl heyecanlandıran konu ise DeFi kullanıcıları ve adaptasyon adına ne yapılacağıdır. Bu alandaki girişimciler ve yazılımcılar AMM riskini takip etmek ve yönetmek için ikinci katman uygulamaları tasarlamak yerine, protokol düzeyinde kalıcı kaybı azaltmaya çalışan modelleri geliştirmelidir.
DeFi geliştikçe, AMM’lerdeki kripto para fiyatları arasındaki farklılığın en aza düşürülmesiyle birlikte kalıcı kaybın azaltılabileceği fikri ortaya çıktı. AMM’deki kripto paralar arasındaki nisbi fiyatlar sabit kalırsa, likidite sağlayıcıları daha az risk altındadır.
Günümüz AMM modelinde, “ayna varlıklara” (veya sabit bir fiyat oranını koruyan kripto paralara) sahip AMM’lerin, kâr için optimize edilmiş yapıları sayesinde önemli miktarda likidite çekerek kalıcı kayıplara karşı dirençli olduğu görülmüştür.
Bu, Uniswap’ta sETH / ETH gibi AMM’leri ve Curve’de DAI / USDC / USDT / TUSD gibi stabil kripto tabanlı AMM’leri içerir. Bu strateji ile, ETH’nin fiyatının artması veya düşmesi fark etmeksizin, likidite sağlayıcıları ödüllerini kalıcı olmayan kayıplardan koruyabilmektedir.
DeFi akımı, herkesin likidite sağlaması için açık bir teşvik mekanizması görevi görme ve böylelikle ağ getirilerinin akışlarını yönlendirerek küresel finansta yeni bir paradigma oluşturma potansiyeline sahiptir. Bu sadece bireylerin DeFi’ye katılma isteğini artırmakla kalmaz, aynı zamanda kalıcı olmayan kaybın etkilerini hafifletmede ek bir rol oynar.
Soru ve görüşleriniz için marketing@bilira.co ile iletişime geçebilirsiniz. Güncel kampanyaları ve blokzincir dünyasındaki gelişmelerden haberdar olmak için Telegram, Twitter, Instagram ve Youtube üzerinden bizi takip edebilirsiniz.
Bir sorununuz mu var? Hemen iletişime geçin. Destek ekibimiz 7/24 hizmet veriyor.
Belirli özelliklere ilişkin ayrıntılı talimatlar için SSS'leri görüntüleyin.
Copyright © 2024 BiLira Teknoloji A.Ş.
Tüm hakları saklıdır.
Çerezlere Yönelik Aydınlatma Metni’nde daha detaylı şekilde açıklandığı üzere çerezler, benzer web işaretçileri, yerel depolama veya piksel etiketleri (tümü “Çerez” olarak anılacaktır) gibi çevrimiçi izleme teknolojilerini web sitemizi çalıştırmak, yasal yükümlülüklerimizi yerine getirmek, deneyiminizi iyileştirmek, hizmetlerimizi geliştirmek ve kişiselleştirme yapabilmek amaçları ile kullanıyoruz.
BiLira olarak, web sitemize giriş yaptığınızda aşağıda belirleyeceğiniz tercihlerinize göre çerez kullanımı gerçekleştirilecektir. Lütfen etkinleştirmek istediğiniz çerezleri seçtikten sonra panelin altında yer alan Tercihlerimi kaydet butonuna basarak tercihlerinizi kaydedebilirsiniz.
Bu çerezler, web sitemizin çalışması için zorunlu olan ve sistemlerimiz tarafından kapatılması mümkün olmayan çerezlerdir. Zorunlu çerezler, siz web sitemizi kullanırken sitenin temel işlevlerini sağlamak ve tabi olduğumuz hukuki düzenlemelerden doğan yasal yükümlülüklerimizi yerine getirmek için gereklidir. Bu çerezler, sizin tarafınızdan yapılan gizlilik tercihlerini ayarlamak, oturum açmak veya formları doldurmak gibi hizmetlerin yerine getirilmesine yardımcı olur. Bu çerezler ayrıca güvenli bir çevrim içi ortamın sağlanması da dahil olmak üzere yasal yükümlülüklerimizi yerine getirmemize destek olan tanımlama bilgilerini içerir.
Bu çerezler, web sitemizin gelişmiş bir işlevsellik ve kişiselleştirme sunmasına olanak sağlar. İşlevsellik çerezleri, kullanıcılarımızın web sitemizdeki tercihlerini, kullanıcı adını, dil ve bölge dahil olmak üzere sitemiz üzerinden yaptığı seçimleri hatırlamasını sağlar. Böylece web sitemizin tekrar ziyaret edilmesi durumunda, sitemizde önceden yapılan tercihlerin hatırlanmasına, sunulan hizmet veya işlevlerle ilgili deneyimin hızlanmasına ve geliştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca işlevsellik çerezleri sayesinde, web sitemizi ilk defa kullandığınızda çıkan mesajların bir sonraki ziyaretinizde tekrar gösterilmemesi için sitemiz, daha önce gelip gelmediğinizi de hatırlar.
Bu çerezler, tercih ve ilgi alanlarınıza yönelik olarak size daha uygun reklamlar göstermek amacıyla kullanılır. Ayrıca bu çerezler, bir reklamın gösterilme sayısını sınırlandırmaya ve reklam kampanyalarının etkinliğini ölçmeye de yardımcı olur. Reklam ortaklarımız tarafından web sitemize yerleştirilebilen hedefleme/pazarlama amacı taşıyan bu çerezler ile ilgi alanlarınızın profili oluşturulmakta olup, siz web sitemizden ayrıldıktan sonra dahi başka web sitelerinde bu reklamları görmeye devam edebilirsiniz. Bu çerezler, doğrudan kişisel verilerinizi saklamamakta ancak tarayıcınızın ve internet cihazınızın belirlenebilir olmasına imkân sağlamaktadır. Bu çerezlerin kullanılmasına açık rızanızı vermemeniz durumunda, hedeflenmiş reklamlarla karşılaşma oranınızda düşük olacaktır.
